Vanwege je vak zal je er wellicht geen moeite mee hebben om een presentatie te geven. Maar het kan altijd stukken beter, weet Pieter Frijters, eigenaar van SPREEK B.V. in Waddinxveen, marktleider op het gebied van spreek- en presentatietrainingen. Matig stemgebruik, onbewust gebruik van stopwoordjes of zinnetjes, twijfeltaal, ongezonde spanning en geen echt contact maken met je toehoorders…, het is slechts een greep uit de verbeterpunten die hij bij veel sprekers signaleert en corrigeert. Voor MEETINGS doet hij uit de doeken hoe je als spreker je impact vergroot.
De afgelopen 29 jaar onderzocht Frijters hoe succesvolle leiders spreken en presenteren. En ontwikkelde onder meer de Mind-Toon-Ritme-Taalmethode; een wijze van spreken die maximaal doordringt tot het brein van toehoorders. Ook doceert hij hoe je beter presenteert met stukken minder voorbereiding én uit de losse pols.
Neem visueel ruimte in
“Wat het allerbelangrijkste ingrediënt voor een impactvolle presentatie of speech is, zal je wellicht verbazen”, steekt Frijters van wal. “Het is namelijk het lef om te durven kijken. Als je goed rondkijkt, neem je visueel ruimte in, waardoor je uitstraling en geloofwaardigheid vele malen groter worden. Topsprekers doen dit allemaal. Zij nemen waar. En doen dat nooit vanuit hun ooghoeken. Ze draaien hun hoofd volledig mee in de richting waarin ze kijken.”
Zie alles in het juiste perspectief
“Met lef kijken zorgt er eveneens voor dat je meer ruimte ervaart van binnen en meer ontspant. En mocht je toch een spoortje van spreekangst hebben; je brein ervaart je publiek niet langer als bedreigend, omdat je alles in het juiste perspectief ziet. Ik zeg altijd: zie eerst de ruimte en dan pas mensen. Je toehoorders vormen zo een kleiner onderdeel van de ruimte waarin je je bevindt. Kijk je tussen mensen door, over de hoofden heen, of zie je alleen gezichten of ogen die je aanstaren? Dan heb je een probleem. Je raakt gespannen, komt minder goed bij informatie en maakt geen contact met de aanwezigen.”
Zo maak je verbinding met je publiek
“Verbinding maken met je publiek is cruciaal als je wilt dat er goed naar je wordt geluisterd”, vervolgt Frijters. “Er wordt tegen mij persoonlijk gesproken; dat is wat mensen willen ervaren. Dit doe je door van links naar rechts naar je publiek te kijken en weer terug. En met maar één doel: om te zien of zij begrijpen wat je zegt. Is iemand niet bij de les, dan laat je je blik even wat langer op deze persoon rusten. Het is daarbij wel belangrijk dat je mensen niet recht in de ogen gaat aanstaren. Het gevolg van iemand steeds recht in de ogen kijken is namelijk dat het spanning oproept. Bij jou én bij de ander. Je brein gaat op slot en je komt niet meer goed bij informatie.”
Proef op de som
“Ik vraag mensen altijd om de proef op de som te nemen”, vervolgt de presentatietrainer. “Je hebt hiervoor een partner nodig. Neem plaats tegenover elkaar en blijf elkaar strak in de ogen kijken en vertel dan eens over je laatste vakantie. Ik kan je verklappen dat het je niet lukt om hier een vloeiend relaas van te maken, zonder je ogen weg te draaien. Het wordt hooguit een opsomming van feiten. Een enkeling kan het wel, maar dat komt zelden voor. Het voelt dan echter nooit echt prettig.”
Zo kijk je naar mensen
Hoe je wel naar mensen kijkt, is volgens Frijters als volgt: “Vraag je eens af hoe je naar een portret kijkt. Je kijkt met interesse en vanuit het midden van het gezicht. Het brandpunt zijn niet de ogen maar het deel onder de ogen, waarbij je de ogen toch wel waarneemt. Je ogen scannen vervolgens met een milde blik het hele portret. Op dezelfde manier mag je naar mensen leren kijken. In het begin kun je het idee hebben dat het raar overkomt. Maar al vrij snel ervaar je dat niemand ziet waar je precies naar kijkt. Spreek je grote groepen toe, dan is het ondoenlijk om iedereen beurtelings aan te kijken. In dat geval kijk je wisselend naar groepjes mensen.”
Krachtig en resoluut overkomen
Een heikel punt dat Frijters regelmatig signaleert is dat sprekers niet krachtig en resoluut overkomen. “Dat heeft naast hun manier van kijken ook alles te maken met hun stemgebruik”, verduidelijkt hij. “Monotoon spreken, alle zinnen hoog eindigen, te zacht of te snel spreken, of steeds maar in hetzelfde ritme praten, komt regelmatig voor. Ja, ook bij doorgewinterde sprekers. Ze hebben het zelf niet in de gaten. Mensen die monotoon en/of steeds in hetzelfde ritme spreken zullen niet de volledige aandacht van hun toehoorders weten te vangen”, legt hij uit. “Veel van de informatie die zij geven, wordt niet opgenomen. Hoe interessant het ook is wat ze vertellen. En dan heb je nog een grote groep sprekers die hun zinnen hoog eindigen. Let maar eens op! Zo klinkt bijna iedere zin als een vraag. Wat zij willen overbrengen komt daardoor niet resoluut en overtuigend op anderen over.”
Het juiste ritme van spreken
Wil je met impact spreken, dan is het zaak het ritme waarin je spreekt af te wisselen. Frijters: “Je spreekt dus afwisselend snel, rustig, harder en zachter. Behalve een ritme van hard en zacht, snel en rustig, is ook een afwisseling van tonen belangrijk. En dat je een zin laag of zacht eindigt. Daarnaast maak je van iedere komma een punt. Als je er eens goed op let, zal het je opvallen dat sprekers die anderen weten te boeien, motiveren en overtuigen als vanzelf deze technieken toepassen.”
De kracht van spreekpauzes
“Ook door het inlassen van spreekpauzes van verschillende lengtes houd je de aandacht vast en komt wat jij zegt echt binnen. Onthoud daarbij dat een pauze die voor jezelf lang lijkt te duren, voor anderen in wezen vaak heel kort is. Durf af en toe een langere stilte te laten vallen dan je gewend bent. Vooral als je iets wilt benadrukken.” Wat voor spreekpauzes geldt, geldt ook voor stemvolume, wisselingen in toonhoogte en afwisselen in ritme. Frijters: “Vaak komt het pas (natuurlijk) over als je zelf het gevoel hebt dat je te groot uitpakt. Houd je dus niet in!''
