Leren kan soms heel saai zijn. Iedereen herinnert zich vast wel de saaie lessen van een docent die zelfs op een
kleurenfoto grijs zou blijven. De oplossing? Meer spel. Spelen is niet alleen iets voor kinderen en al helemaal niet kinderachtig. In hun boek ‘Spelen werkt - Maak leren op de werkplek leuker met game-based learning’ leggen Karen Sikkema en Michiel van Eunen uit hoe je als docent, trainer of opleidingsprofessional door middel van spel het leren
aantrekkelijk én effectief maakt.
Dat spelen niet alleen iets voor kinderen is, blijkt wel uit de grote belangstelling voor gezelschapsspellen. Ook escaperooms zijn de laatste jaren in aantal zeer sterk toegenomen. Spelen is leuk. Het avontuur om zelf iets te
ontdekken en tot je grote verrassing ervaren dat je tot veel meer in staat bent dan je zelf dacht - dat soort ervaringen
leveren een heerlijke kick op.
‘Het Vroolijk leeren’
Kennisoverdracht vanuit boeken - het was eeuwenlang het grondbeginsel van leren. Deze manier van leren werd in de zeventiende eeuw bejubeld door de bekende dichter Hieronymus van Alphen in zijn bekende kinderdicht ‘Het Vroolijk Leeren’, waarin hij onder andere schrijft: ‘Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken: Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken’.
Hoe idealistisch en hoe stichtelijk Van Alphen het ook heeft verwoord - voor veel mensen, jong en oud, is het eindeloos moeten lezen van lesboeken eerder een kwelling dan iets om ‘vroolijk’ van te worden. Voor docenten is het ook niet bepaald positief om voor een groep ongemotiveerde mensen te staan. En hoewel volwassenen niet snel de neiging hebben een leslokaal op stelten te zetten, zoals een klas pubers nog wel eens doet, hebben ook zij zo hun manieren om te laten blijken dat zij niet ‘hun tijdverdrijf in prenten willen zoeken’: de smartphone is nooit ver weg…
Gamification
Dat moet anders, vinden Karen Sikkema en Michiel van Eunen. Zij zijn door middel van pionieren experts geworden op het gebied van gamification: op basis van spelen het leren weer leuk maken. In hun boek ‘Spelen werkt’ laten zij zien hoe je game-based leren kunt toepassen. Dit kan in de vorm van een complete training of een allesomvattend opleidingsprogramma zijn, maar ook in één enkele werkvorm. In het boek ervaart de lezer stap voor stap hoe leren werkt en wat het belang van motivatie is. Met deze kennis kan een trainer of docent zelf aan de slag om zijn training of cursus te verrijken met spelelementen. Dat kan een enkel onderdeel zijn, maar ook een complete escaperoom. Wat het doel van de training of cursus ook mag zijn, de deelnemers zullen hun deelname nooit meer vergeten. De auteurs maken gebruik van het zogeheten Game-based Learning Design Wheel. Dit is een ontwerptool die speciaal is ontwikkeld voor het maken van lesmateriaal op basis van spelen. In negen stappen wordt een beeld geschetst van hoe je cursisten spelenderwijs kennis kunt laten opdoen. Eén van die stappen wordt gevormd door je eigen leerdoelen. Andere stappen zijn onder andere verhalen, speldoelen, motivatie en fun. Uiteraard komt ook het spelen zelf als stap aan bod. Leren kan soms heel saai zijn. Iedereen herinnert zich vast wel de saaie lessen van een docent die zelfs op een kleurenfoto grijs zou blijven. De oplossing? Meer spel. Spelen is niet alleen iets voor kinderen en al helemaal niet kinderachtig. In hun boek ‘Spelen werkt - Maak leren op de werkplek leuker met game-based learning’ leggen Karen Sikkema en Michiel van Eunen uit hoe je als docent, trainer of opleidingsprofessional door middel van spel het leren aantrekkelijk én effectief maakt.
Er wordt in het boek een duidelijk onderscheid gemaakt tussen wat echt game-based learning is en wat niet. Een heel duidelijk voorbeeld van nep is het maken van droge sommen of het lezen van saaie teksten, waarvoor je dan voor de moeite een medaille of een x-aantal punten krijgt. Een beloning is immers niet hetzelfde als spel. Volgens de auteurs is het kenmerk van goede game-based learning dat het leren zodanig is verweven in het spel dat leerdoelen en speldoelen met elkaar samenvallen en de speler eigenlijk niet direct in de gaten heeft dat hij aan het leren is en er uiteindelijk toch de kennis opdoet waarvoor het spel bedoeld is. Toch weer ‘vroolijk leeren’?
Met hun boek ‘Spelen werkt’ pakken de auteurs de hoepel en de priktol, die door Hieronymus van Alphen terzijde
waren gelegd, als het ware weer op. Zij benadrukken het belang van spelen in het leerproces. Het boek laat op een heldere, prettig leesbare manier zien wat het belang van spelen is. Door het lezen van het boek krijgt de lezer vanzelf al zin om het spel te organiseren - het boek is eigenlijk een stukje voorpret. Het motiveert de docent of trainer om aan de slag te gaan. Daarmee voorkomen de auteurs dat het boek het zoveelste lesboek op het gebied van motivatie is geworden: het is een doe-boek. Je leest iets en je gaat met die kennis aan de slag. Daartoe wordt de lezer op een prettige manier uitgedaagd. Voor wie een groep gemotiveerde mensen de nodige kennis bij wil brengen, is dit boek dan ook zeker een aanrader.
De auteurs
Karen Sikkema en Michiel van Eunen hebben gepionierd op het gebied van game-based learning. Zij hebben een eigen bedrijf, Living Story, waarmee zij organisaties ondersteunen bij het aantrekkelijk maken van leren. Leren wordt op deze manier avontuurlijk en interactief, waardoor mensen veel sterker gemotiveerd zijn om (weer) te gaan leren. De auteurs zijn nationaal en internationaal zeer actief als sprekers en trainers en krijgen hiervoor mondiaal veel erkenning. Het boek ´Spelen werkt – Maak leren op de werkplek leuker met game-based learning’ van Karen Sikkema en Michiel van Eunen is uitgegeven door Donald Suidman, BusinessPublishers en kost €28,50.
